ဘူခါနန္

အဲဒါေတြ မေရးေတာ့ဘူး ဆုံးၿဖတ္ၿပီးမွ ေပါက္ကရေတြ႔ရင္ ေၿပာခ်င္တဲ႔ ဝါသနာေႀကာင့္ နည္းနည္း ေရးလုိက္ပါဦးမယ္။

Francis Buchanan published his “A Comparative Vocabulary of Some of the Languages spoken in the Burma Empire” in 1799, in the fifth volume of Asiatic Researches.

It provides important data on the ethno-cultural identities and identifications of the various population groups in the first half of Bò-daw-hpayà’s reign (1782-1819).



          စေတြ႔တည္းက အေၿခခံစာလုံးေတြ ၿဖစ္တဲ႔ ေန၊လ၊စား၊ ေသာက္၊ တစ္၊ႏွစ္၊သုံး၊ေလး ေတြကို ေအာက္က  dictionary နဲ႔ တုိက္ႀကည့္တယ္။ တူခ်င္တာတူၿပိး ၊ မတူခ်င္ မတူဘူး၊ ဘာသာစကား ပညာရွင္မွ ေၿပာတတ္မွာပဲ။ buchanan စာရင္းထဲမွာ ရခုိင္အတြက္ yakain လို႔ သီးသန္႔လည္းပါၿပီးသား ၊ အဲဒီ Rooinga စကားလုံးစာရင္းမွလည္း ႏွစ္၊သုံး၊ေလး၊ ငါးကို ဒုိ၊တင္၊က်ာ၊ပန္႔ လို႔ ပါေတာ့ ကုလားစကားပဲ ထင္တယ္။

http://danyawadi.wordpress.com/2012/04/09/rohingya-to-english-dictionary-a-to-z/

             ဒါေပမယ့္ ရခုိင္ေဒသရဲ႕ ေဒသခံေတြက ရခုိင္လူမ်ိဳးေတြ (The proper natives of Arakan call themselves Yakain ) လို႔ လည္း ေရးထားတယ္။ မူစလင္ေတြကိုေတာ့ အဲဒီေဒသမွာ လာေရာက္အေၿခခ် ေနထုိင္သူေတြ (The Mahommedans settled at Arakan, call the country Rovingaw; the Persians call it Rekan )  လို႔ ေရးထားတယ္။ သူ Rooinga လို႔ မွတ္ထားတဲ႔ မူစလင္ေတြကေတာ့ ( သူေရာက္တဲ႔ အခ်ိန္ ၁၇၉၉ မွာ) အဲဒီေဒသမွာ အေၿခခ် ေနလာတာႀကာၿပီ၊ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ဒီမွာေမြးတယ္ ( natives ) ဆိုၿပိး ေၿပာတယ္ လို ႔ မွတ္ထားတယ္ (The first is that spoken by the Mohammedans, who have long settled in Arakan, and who call themselves Rooinga, or natives of Arakan. )
              သူလည္း တတ္ႏုိင္သေလာက္ေတာ့ ေသခ်ာ မွတ္ထားတာပဲ။ ဗမာလူမ်ိဳးကို တခ်ိဳ႕က အင္းဝ လူမ်ိဳး လို႔ ေခၚသလိုလည္း မွတ္ထားတယ္ (The people called by us Burmas, Barmas, Vermas, Brimmas, &c. stile themselves Myammaw. By people of Pegu, they are named Pummay ; by Karaya, Yoo ; by the people of Cussay, Awa, by the Cussay Shau, Kammau ; by the Chinese of Younan, Laumeen ; and by the Aykobat, Anwa )။ ဗမာလူမ်ိဳးဟာ ရခုိင္ကို ၿမန္မာႀကီး လို႔ ေခၚတယ္ (the people of Arakan, whom they often call Myanmmaw gyee) လို႔လည္း ေရးတယ္။ အဲဒါေတာ့ တခုခု လြဲတယ္ ထင္တယ္။ ဗမာလို ( မတ္တပ္ ) ထ ကို ရခုိင္လို မထိုင္နဲ႔ (Mateinay ) လို႔ ေခၚတယ္ ဆိုၿပီး လည္း မွတ္ထားတယ္။ ႀကားဖူးတာ သူလို ပညာရွင္တေယာက္က ခုန္ ( jump ) တာကို ဘယ္လို ေခၚလဲ သိခ်င္လို႔ တုိင္းရင္းသားကုိ ခုန္ခုန္ ၿပတယ္ ေၿပာတယ္။ အဲဒီ တိုင္းရင္းသား ေၿပာတာကိုပဲ သူ႔ အဘိဓါန္ ထဲ ထည့္ေရးထားတယ္။ ေနာက္ တၿဖည္းၿဖည္း နားလည္လာေတာ့ အဲဒီ စကားက အရူးမ လို႔ ေၿပာတာ ၿဖစ္ေနတယ္တဲ႔ ။ အခုလည္း အဲဒီလိုနဲ႔ “မထုိင္နဲ႔” ၿဖစ္သြားသလား မသိပါဘူး။ စကားလုံး ၅၀ မွာ ရခုိင္ စကား ခုႏွစ္လုံးပဲ သူေရးထားေတာ့ ႀကည့္ရတာ သူရခုိင္ကုိ မေရာက္ခဲ႔ဘူးလား မသိဘူး။ ဘုိးေတာ္ ဖမ္းလာတဲ႔ ကုလားေတြနဲ႔ပဲ ေတြ႔ခဲ႕သလား မေၿပာတတ္ဘူး။ ေနာက္ အားမွ ေလွ်ာက္ဖတ္ႀကည့္ဦးမယ္။

An Account of the Frontier Between Ava and the Part of Bengal, Adjacent to the Karnaphuli River (1825)

 article by Francis Hamilton, also known as Francis Buchanan ( 1815 မွာ နံမည္ေၿပာင္းလုိက္တာ)



            ဒီေဆာင္းပါးမွာ သူက ဘဂၤါလီ ေတြက chakma/sagma၊ ကာလကတၳားမွာ muggs လို႔ ေခၚတဲ႔ လူေတြဟာ ဗမာေတြက သက္ လို႔ ေခၚတဲ႔ လူရုိင္းေတြ လို႔ ေၿပာတယ္။ ဒီလူမ်ိဳးေတြက အစက ရခုိင္ စကား ေၿပာတယ္၊ ေနာက္ Tripura ကို ရခုိင္ေတြ သိမ္းလိုက္ေတာ့ ေနရာသစ္ကို ပထမ ဆုံး လာ အေၿခခ်တဲ႔ သူေတြ ၿဖစ္မယ္။ အခု ရခုိင္စကားလည္း ေမ႔၊ ဘဂၤါလီ လဲ သိပ္မတတ္ နဲ႔ ၿဖစ္ေနတယ္ လို႔ ေၿပာတယ္။ ေနာက္ အဲဒီ ေဒသကို မူစလင္ေတြ ၿပန္သိမ္းလုိက္ေတာ့ ရခိုင္ၿပန္သြားတဲ႔ အုပ္္စု ( Sak-mi ) ေတြ က်ေတာ့ ရခုိင္ စကား တမ်ိဳးပဲ ေၿပာေတာ့တယ္ လို႔ မွတ္ထားတယ္။

           သူက their original language, which is the same with that of Arakan or Roang လို႔ ေၿပာတဲ႔ အခါနဲ႔ some words of the Roang language ဆိုတာ ဒီေနရာမွာ ရခုိင္ စကားကို ေၿပာတာၿဖစ္တယ္။ Roang စကားကို ရုိဟင္ဂ်ာ ( စကား ) လို႔ ေၿပာင္းေရးရင္လည္း ဒီေနရာမွာ ရခိုင္ စကားကိုပဲ ရည္ညြန္းတာ ၿဖစ္ပါမယ္။ ဒီေနရာမွာ ရုိဟင္ဂ်ာ ( လူ ) လို႔ ေၿပာရင္လည္း ရခုိင္ေတြကို ေၿပာတာ ၿဖစ္မယ္။ arakan = roang ဆိုၿပီးေတာ့ ရခိုင္ေတြကိုခ်ည္း ( ဒီေနရာမွာ ) ရည္ညႊန္းထားလို႔ ၿဖစ္တယ္။

           The people called Muggs, at Calcutta, are scarcely known by that name in their native Country…. By the Bengalese, they are commonly called Chakma or Sagma because they have in general forgotten their original language, which is the same with that of Arakan or Roang. They all, however, retain some words of the Roang language, especially their names; and their priests use both the character and language of Arakan, little different from that of Ava. The name Chakma or Sagma, given to this people by the Bengalese, is evidently a corruption from Saksah, the name they give to themselves; while, in the dialect of Ava or Aree, as they call it, they are termed Sæk.
            They seem to be the remains of the first colony from Arakan, that occupied Tripura on the conquest of that country from the Muhammedans. Many of them still remain in Arakan or Roang, having probably retired there, when the Moslem power was restored in Tripura, and these are distinguished from the conquered portion by the name Sak-mi, and speak the language of Rakhain alone.